POLITYKA OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH

w Łódzkim Zakładzie Usług Komunalnych

w Łodzi, ul. Nowe Sady 19

Polityka Ochrony Danych Osobowych jest dokumentem opisującym zasady przetwarzania danych osobowych, których Administratorem jest Łódzki Zakład Usług Komunalnych z siedzibą w Łodzi (dalej: Administrator). Polityka Ochrony Danych Osobowych została opracowana zgodnie z wymogami określonymi w ustawie z dnia 10.05.2018r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2019, poz. 1781), Ustaw z dnia 21 lutego 2019r. o zmianie niektórych ustaw, jak również z uwzględnieniem dobrych praktyk oraz wymogów stawianych przez Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE. Dokument ten stanowi informację publiczną, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy z 6.09.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U.2020 poz. 2176).

Polityka oraz dokumenty stanowiące jej integralną część, stanowią jeden ze środków organizacyjnych, mających na celu wykazanie, że przetwarzanie danych osobowych odbywa się zgodnie z powyższym Rozporządzeniem.

I. Definicje i pojęcia.

1. AdministratorDanych Osobowych (dalej: Administrator): Łódzki Zakład Usług Komunalnych wŁodzi, 94-102 Łódź, ul. Nowe Sady 19

2. Daneosobowe: oznaczają informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej („osobie, której dane dotyczą”). Możliwa do zidentyfikowania osoba fizyczna, to osoba którą można bezpośrednio lub pośrednio zidentyfikować, w szczególności na podstawie identyfikatora takiego jak imię i nazwisko, numer identyfikacyjny, dane o lokalizacji, identyfikator internetowy lub jeden, bądź kilka szczególnych czynników określających fizyczną, fizjologiczną, genetyczną, psychiczną, ekonomiczną, kulturową lub społeczną tożsamość osoby fizycznej.

3. Osoba, której dane dotyczą: każda osoba fizyczna, której dane osobowe przetwarzane są przez Administratora, np. osoba odwiedzająca siedziby Administratora lub kierująca do niego zapytanie w formie e-maila.

4. Polityka ochrony danych osobowych: niniejszy dokument.

5. Przetwarzanie danych osobowych: jakiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak: zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie, a zwłaszcza te, które wykonuje się w systemach informatycznych.

6. RODO: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 roku w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119, s. 1).

7. Ustawa: Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz. U. 2019, poz. 1781).

II. Przetwarzanie danych osobowych.

1. W związku z realizowanymi zadaniami przez Administratora, dane osobowe będą przetwarzane, oraz przechowywane zgodnie z obowiązującym prawem, tj. zgodnie z przepisami ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. z 2020r., poz. 164), a w przypadku przetwarzania danych na podstawie wyrażonej zgody, przez okres niezbędny do realizacji wskazanego celu; zgodnie z Ustawą z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz. U. 2019, poz. 1781) oraz zgodnie z RODO.

2. Obowiązki Administratora, to zapewnienie przejrzystości przetwarzania danych osobowych, informowanie o przetwarzaniu danych w momencie ich zbierania, informowanie o celu, czasie i podstawie prawnej przetwarzania, zbieranie danych tylko w zakresie niezbędnym do wskazanego celu i przetwarzanie tylko przez okres, w jakim jest to niezbędne.

3. Administrator zapewnia bezpieczeństwo i poufność danych, jak również zapewnia dostęp do informacji osobom, których dane dotyczą.

4. W sytuacji zagrożenia danych osobowych, Administrator podejmie niezbędne środki w celu zapewnienia ochrony i przeciwdziałaniu naruszeniom danych osobowych, jak również poinformuje osoby, których dane zostały naruszone lub zagrożone stosownie do istniejących wymogów prawnych.

III. Dane kontaktowe do Administratora.

1. Łódzki Zakład Usług Komunalnych w Łodzi, 94-02 Łódź, ul. Nowe Sady 19, email:zakł, tel.: +48 (42) 272 34 50.

2. Administrator wyznaczył Inspektora Ochrony Danych, z którym możecie się Państwo skontaktować poprzez e-mail: iod@ lzuk.lodz.pl.

IV. Zapewnienie bezpiecznego przetwarzania danych osobowych.

1. Administrator wdrożył i stosuje procedury, które umożliwiają dostęp do danych osobowych wyłącznie osobom do tego upoważnionym oraz w zakresie, jaki jest niezbędny do wykonania określonych obowiązków.

2. Administrator podejmuje starania o działania mające na celu zagwarantowanie ze strony podmiotów, z którymi współpracuje, respektowania odpowiednich środków bezpieczeństwa w każdym przypadku, gdy dochodzi do przetwarzania danych osobowych na zlecenie Administratora.

3. Administrator dokonuje identyfikacji zasobów danych osobowych oraz sposobów wykorzystania danych, w tym danych wrażliwych, przetwarzania danych dzieci oraz współadministrowania danymi.

V. Cel przetwarzania danych osobowych.

1. Cel przetwarzania danych osobowych przez Administratora jest ściśle związany z przedmiotem i zakresem działania określonym w Regulaminie Administratora, w tym:

a. realizacja zadań, w szczególności:

⎯ gospodarka mieszkaniowa i gospodarowanie lokalami użytkowymi, w tym świadczenie usług w zakresie utrzymania i remontów infrastruktury miejskiej;

⎯ bieżące utrzymywanie porządku i czystości oraz usuwanie szkód nadzwyczajnych;

⎯ wodociągi i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, zaopatrzenia w energię cieplną, zaopatrywanie odbiorc6w w energię cieplną i gorącą wodę, wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych, eksploatacja, konserwacja i remonty powierzonego w zarząd majątku związanego z zaopatrywaniem w energię cieplną, obsługa, remonty i konserwacja kotłowni lokalnych, świadczenie usług odtwarzania i modernizacji kotłowni oraz eksploatacji sieci i instalacji ciepłowniczych;

⎯ utrzymywanie terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych.

b. bieżący kontakt w związku z zawarciem lub wykonywaniem umowy, przedstawieniem oferty, przesłaniem zlecenia, udzielenia odpowiedzi na pytania (podstawa prawna: art. 6 ust. 1 lit. f RODO);

c. kontakt telefoniczny związany z wykonywanymi usługami oraz prowadzoną działalnością, w tym realizowaniu umów, informowaniu o usługach (podstawa prawna: art. 6 ust. 1 lit. f RODO);

d. prowadzenie korespondencji e-mailowej oraz tradycyjnej związanej z wykonywaniem umów, zleceń, przedkładanymi ofertami i zapytaniami (podstawa prawna: art. 6 ust. 1 lit. f RODO);

e. wykonywania umów zawieranych przez Administratora z klientami, w celu współpracy z dostawcami i innymi podmiotami współpracującymi z Administratorem (podstawa prawna: art. 6 ust. 1 lit. b RODO).

2. W związku z kierowaniem do Administratora korespondencji tradycyjnej, bądź mailowej, która nie jest związana z usługami świadczonymi na rzecz nadawcy lub na podstawie innej umowy, dane osobowe zawarte w kierowanej do Administratora korespondencji, są przetwarzane tylko w zakresie niezbędnym do kontaktu z nadawcą korespondencji.

3. W związku z kontaktowaniem się z Administratorem drogą telefoniczną, w sprawach niezwiązanych z zawartą umową lub świadczonymi usługami, Administrator może zażądać podania wyłącznie tych danych, które są konieczne dla prawidłowego wyjaśnienia lub załatwienia sprawy (podstawa prawna: art. 6 ust. 1 lit f RODO).

4. Rozmowy telefoniczne mogą być nagrywane po uprzednim poinformowaniu o tym dzwoniącej osoby. Dane osobowe w postaci nagrania mogą być przetwarzane w celach związanych z obsługą klientów (podstawa prawna: art. 6 ust. 1 lit. b RODO).

5. W celu zapewnienia bezpieczeństwa osób i mienia, jak również czynności przetwarzania danych osobowych, Administrator stosuje monitoring wizyjny oraz poddaje kontrolom wstęp do budynków, lokali oraz na teren przez niego zarządzany, o czym osoby fizyczne są uprzedzone zamieszczonymi w miejscach objętych monitoringiem tabliczkami informacyjnymi.

6. Administrator przetwarza dane wyłącznie do celów, dla których zostały zebrane i przechowuje je przez okres nieprzekraczający 3 miesięcy od dnia nagrania. W przypadku, w którym nagrania obrazu stanowią dowód w postępowaniu prowadzonym na podstawie prawa lub Administrator powziął wiadomość, iż mogą one stanowić dowód w postępowaniu, termin ten może ulec przedłużeniu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Po upływie powyższych okresów, o ile przepisy odrębne nie stanowią inaczej, nagrania obrazów uzyskane w wyniku zastosowania monitoringu wizyjnego podlegają zniszczeniu.

7. Korespondencja jest przechowywana w sposób zapewniający bezpieczeństwo zawartych w niej danych osobowych oraz innych informacji i ujawniana jedynie osobom upoważnionym przez Administratora.

VI. Kandydaci do pracy i rekrutacja na stanowiska.

1. W związku z prowadzonymi procesami rekrutacyjnymi, Administrator przetwarzać będzie dane osobowe zawarte w CV, życiorysie, bądź w innych niezbędnych dokumentach, jedynie w zakresie określonym w obowiązujących przepisach - w celu realizacji i dokumentacji procesu rekrutacji na wolne stanowisko urzędnicze, a w przypadku zatrudnienia w celu realizacji umowy o pracę. W związku z tym, Administrator oczekuje, że potencjalny kandydat nie będzie podawał i przekazywał do Administratora danych i informacji w szerszym, niż oczekiwany, zakresie.

2. W sytuacji zawarcia w aplikacjach dodatkowych, ponad oczekiwane przez Administratora informacji, uznaje się, że kandydat wyraża zgodę na ich przetwarzanie w celach rekrutacyjnych oraz związanych z procesami zatrudnienia potencjalnych kandydatów do pracy.

3. Ogólną podstawę do przetwarzania danych stanowi art. 6 ust.1 lit. a, b, c oraz art. 9 ust. 2 lit. b, g, h RODO, szczegółowe cele przetwarzania danych zostały zawarte w ustawie z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks Pracy (tj. Dz.U. 2020 poz. 1320) oraz ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych

4. Dane osobowe kandydatów są przetwarzane:

a. W celu wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. c RODO na podstawie ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy w zakresie danych określonych Art. 22[1] § 1 KP, czyli: imię (imiona) i nazwisko, datę urodzenia, dane kontaktowe, wykształcenie, kwalifikacje zawodowe, przebieg dotychczasowego zatrudnienia (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 1320);

b. w celu wykonania obowiązków wynikających z ustawy z dnia 21 listopada 2008r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1282);

c. w celu przeprowadzenia procesu rekrutacji w zakresie danych niewymaganych przepisami prawa, dla celów przyszłych procesów rekrutacyjnych oraz wykonania umowy, której stroną jest osoba, której dane dotyczą lub do podjęcia działań na żądanie osoby, której dane dotyczą (podstawa prawna: art. 6 ust. 1 lit a, b RODO);

d. w celu ustalenia lub dochodzenia ewentualnych roszczeń lub obrony przed takimi roszczeniami, podstawą przetwarzania danych jest prawnie uzasadniony interes Administratora (podstawa prawna: art. 6 ust. 1 lit f RODO).

5. Wyniki naboru są udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej przez okres 3 miesięcy.

VII. Gromadzenie i przechowywanie danych.

1. Zebrane dane osobowe przetwarzane są wyłącznie w celu dla jakiego zostały zebrane i przechowywane zgodnie z obowiązującym prawem, tj. zgodnie z przepisami ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. z 2020r., poz. 164), a w przypadku przetwarzania danych na podstawie wyrażonej zgody, przez okres niezbędny do realizacji wskazanego celu; zgodnie z Ustawą z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (tj. Dz. U. 2019, poz.1781) oraz zgodnie z RODO.

2. Administrator podejmuje adekwatne i niezbędne środki celem zapewnia im potrzebnej ochrony.

VIII. Przetwarzanie danych w systemach informatycznych.

1. Dane osobowe są również przetwarzane w systemach informatycznych.

2. Administrator może je tymczasowo przechowywać i przetwarzać w celu zapewnienia bezpieczeństwa i poprawnego funkcjonowania systemów informatycznych, np. w związku z wykonywaniem kopii bezpieczeństwa, testowaniem zmian w systemach informatycznych, wykrywaniem nieprawidłowości, bądź zapewnianiem ochrony przed nadużyciami i atakami.

IX. Odbiorcy danych osobowych.

1. Dane osobowe mogą być udostępniane innym podmiotom, uprawnionym do ich otrzymania na podstawie obowiązujących przepisów prawa, podmiotom z którymi administrator zawarł umowę powierzenia przetwarzania danych, a ponadto odbiorcom danych, w rozumieniu przepisów o ochronie danych osobowych, m.in. podmiotom świadczącym usługi pocztowe, usługi informatyczne a w przypadku zwarcia umowy również podmiotom świadczącym usługi bankowe.

2. Administrator zastrzega sobie prawo ujawnienia wybranych informacji dotyczących osoby, której dane dotyczą, właściwym organom bądź osobom trzecim, które zgłoszą żądanie udzielenia takich informacji, w oparciu o odpowiednią podstawę prawną oraz zgodnie z przepisami obowiązującego prawa i tylko w ściśle uzasadnionych wypadkach.

X. Czas przetwarzania danych osobowych.

1. Czas przetwarzania danych przez Administratora jest uzależniony od rodzaju świadczonej usługi oraz od celu przetwarzania, jak również obowiązujących w tym przedmiocie regulacji prawnych.

2. Okres przetwarzania danych może wynikać z przepisów, w przypadku, gdy stanowią one o podstawie przetwarzania. W przypadku przetwarzanie danych na podstawie uzasadnionego interesu Administratora, np. ze względów bezpieczeństwa – może się odbywać przez okres umożliwiający jego realizację lub do momentu zgłoszenia skutecznego sprzeciwu względem przetwarzania danych.

3. W sytuacji przetwarzania danych w związku z wyrażoną zgodą, Administrator przetwarza dane do momentu jej wycofania przez osobę fizyczną.

4. W przypadku, gdy podstawę przetwarzania danych stanowi niezbędność do zawarcia i wykonania umowy, dane będą przetwarzane do momentu jej zakończenia/rozwiązania.

5. Okres przetwarzania danych może być przedłużony w przypadku, gdy przetwarzanie jest niezbędne do ustalenia, dochodzenia lub obrony przed ewentualnymi roszczeniami, a po tym okresie, jedynie w przypadku i w zakresie, w jakim będą wymagać tego przepisy prawa.

6. Po upływie okresu przetwarzania danych, Administrator nieodwracalnie usuwa dane, bądź poddaje je procesowi anonimizacji.

XI. Uprawnienia związane z przetwarzaniem danych osobowych.

1. W związku z przetwarzaniem, przez Administratora, danych osób fizycznych, przysługują następujące prawa:

a. dostęp do treści swoich danych (podstawa prawna: art.15 RODO);

b. sprostowanie danych (podstawa prawna: art.16 RODO);

c. usunięcie danych (podstawa prawna: art. 17 RODO);

d. ograniczenie przetwarzania (podstawa prawna: art. 18 RODO);

e. przenoszenie danych (podstawa prawna: art. 20 RODO);

f. wniesienie sprzeciwu (podstawa prawna: art. 21 RODO);

g. cofnięcie wyrażanej zgody na przetwarzanie danych, przy czym cofnięcie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie wyrażonej zgody przed jej cofnięciem (podstawa prawna: art.15 RODO);

h. wniesienie skargi do organu nadzorczego, tj. Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa (podstawa prawna: art. 77 RODO)

⎯ uprawnienie Prezesa UODO do nakazania spełnienia Pani/Pana żądania wymaga, aby najpierw wystąpić z żądaniem bezpośrednio do Administratora (także podmiotu przetwarzającego).

2. Administrator udzieli osobie fizycznej informacji w terminie 30 dni od dnia otrzymania treści żądania, bądź w terminie późniejszych, po wcześniejszym poinformowaniu osoby fizycznej o przyczynach opóźnienia w udzieleniu informacji, a jeżeli nie zamierza spełnić takiego żądania - podać tego przyczyny.

3. Administrator udzieli odpowiedzi na żądanie osoby fizycznej na adres e-mail, z którego zostało wysłane zapytanie, bądź pisemnie na wskazany przez osobę fizyczną adres korespondencyjny.

XII. Pliki cookies

1. Pliki cookies to dane informatyczne wysyłane przez serwis internetowy, który odwiedza Użytkownik i które zapisywane są na urządzeniu końcowym (komputerze, tablecie, smartfonie), z którego Użytkownik korzysta podczas przeglądania stron internetowych. Cookies zazwyczaj zawierają nazwę domeny, z której pochodzą, czas przechowywania ich na urządzeniu oraz unikalny numer ID.

2. W ramach Serwisu stosowane są następujące typy cookies:

a. cookies sesyjne - są przechowywane na Urządzeniu Użytkownika i pozostają tam tylko do momentu zakończenia sesji danej przeglądarki (do czasu wylogowania, opuszczenia strony internetowej lub wyłączenia oprogramowania);

b. cookies trwałe - są przechowywane na Urządzeniu Użytkownika i pozostają tam do momentu ich usunięcia przez Użytkownika;

c. cookies wewnętrzne – pliki zamieszczane i odczytywane z Urządzenia Użytkownika przez system teleinformatyczny Serwisu;

d. cookie zewnętrzne – pliki zamieszczane i odczytywane z Urządzenia Użytkownika przez systemy teleinformatyczne Serwisów zewnętrznych.

3. Bezpieczeństwo plików cookies.

a. mechanizm składowania i odczytu cookies sesyjnych jak i trwałych nie pozwala na pobieranie jakichkolwiek danych osobowych ani żadnych informacji poufnych z Urządzenia Użytkownika;

b. cookies wewnętrzne zastosowane przez Administratora są bezpieczne dla Urządzeń Użytkowników;

c. pliki cookies zamieszczane w urządzeniu końcowym Użytkownika Serwisu mogą być również wykorzystane przez współpracujących z operatorem Serwisu;

d. za bezpieczeństwo plików cookies pochodzących od partnerów Serwisu Administrator nie ponosi odpowiedzialności.

4. Pliki cookies Własne wykorzystywane są w celu:

a. zapewnienia bezpieczeństwa i niezawodności Serwisu;

b. poprawnej konfiguracji wybranych funkcji Serwisu, umożliwiając w szczególności weryfikację autentyczności sesji przeglądarki;

c. uwierzytelniania użytkownika w serwisie i zapewnienia sesji użytkownika w serwisie;

d. dostosowania zawartości stron internetowych Serwisu do preferencji Użytkownika oraz optymalizacji korzystania ze stron internetowych;

e. zbierania ogólnych i anonimowych danych statycznych za pośrednictwem zewnętrznych narzędzi analitycznych.

5. Pliki cookies Zewnętrzne wykorzystywane są w celu:

a. prezentowania treści multimedialnych na stronach internetowych Serwisu, które są pobierane z zewnętrznego serwisu internetowego:

⎯ YouTube

⎯ Google DoubleClick

b. zbierania ogólnych i anonimowych danych statystycznych za pośrednictwem narzędzi analitycznych:

⎯ Google Analytics

c. wykorzystania funkcji interaktywnych w celu popularyzacji serwisu za pomocą serwisów społecznościowych:

⎯ Facebook

⎯ YouTube

6. Administrator nie zbiera w sposób automatyczny żadnych informacji, z wyjątkiem informacji zawartych w plikach cookies.
7. Zarządzanie plikami cookies:
8. użytkownik może samodzielnie i w każdym czasie zmienić ustawienia dotyczące plików cookies, określając warunki ich przechowywania i uzyskiwania dostępu przez pliki Cookies do Urządzenia Użytkownika. Zmiany ustawień, o których mowa powyżej, Użytkownik może dokonać za pomocą ustawień przeglądarki internetowej lub za pomocą konfiguracji usługi. Ustawienia te mogą zostać zmienione w szczególności w taki sposób, aby blokować automatyczną obsługę plików cookies w ustawieniach przeglądarki internetowej, bądź informować o ich każdorazowym zamieszczeniu Cookies na urządzeniu Użytkownika. Szczegółowe informacje o możliwości i sposobach obsługi plików cookies dostępne są w ustawieniach oprogramowania (przeglądarki internetowej);
9. użytkownik może w każdej chwili usunąć pliki Cookies korzystając z dostępnych funkcji w przeglądarce internetowej, której używa;
10. ograniczenie stosowania plików Cookies, może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie internetowej Serwisu.
11. Jeśli Państwa przeglądarka akceptuje obsługę Cookies, oznacza to wyrażenie zgody na stosowanie cookies przez naszą stronę internetową.
12. Poniżej wskazujemy sposób zmiany ustawień cookies w najbardziej popularnych wyszukiwarkach:
13. Google Chrome

Menu > Ustawienia > Pokaż ustawienia zaawansowane > Prywatność > Ustawienia treści > Pliki cookies – należy wybrać odpowiednią opcję;

1. Internet Explorer

Menu > Narzędzia > Opcje internetowe > Prywatność – należy wybrać odpowiednią opcję;

1. Mozilla Firefox

Menu > Opcje > Prywatność > Historia – należy wybrać odpowiednią opcję;

1. Opera

Menu > Preferencje > Zaawansowane > Ciasteczka – należy wybrać odpowiednią opcję;

1. Safari

Menu > Preferencje > Prywatność > Pliki cookies – należy wybrać odpowiednią opcję.

XIII. Zastosowanie polityki Ochrony Danych Osobowych.

1. Niniejsza Polityka Ochrony Danych Osobowych odnosi się do wszystkich okoliczności, w których Administrator jest administratorem danych osobowych oraz jest podmiotem przetwarzającym dane osobowe. Dotyczy to zarówno przypadków, w których Administrator przetwarza dane osobowe uzyskane bezpośrednio od osób fizycznych, których dane dotyczą, jak i okoliczności, w których dane osobowe zostały pozyskane z innych źródeł.

2. Administrator zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian w niniejszej Polityce Ochrony Danych Osobowych, w dowolnym czasie, poprzez umieszczanie zmodyfikowanych postanowień na tej stronie. Wszelkie zmienione postanowienia automatycznie wchodzą w życie z dniem określonym w opublikowanej Polityce Ochrony Danych Osobowych, chyba że określono inaczej.